نمایشگاه «نور هدی، نور حسین (ع) است و بس» شامل آثار نقاشی و شش مجسمه برنزی اثر عبدالحمید قدیریان از ۱۶ دی‌ماه در فرهنگسرای نیاوران در حال برگزاری است و در این مدت مسئولان و علاقمندان بسیاری به بازدید این آثار فاخر رفتند. همزمان با برگزاری نمایشگاه، میزگرد تخصصی بررسی «نشانه‌های شکل‌گیری تمدن ایرانی- اسلامی در آثار نقاشی استاد عبدالحمید قدیریان» با حضور دکتر مجید شاه حسینی (استاد و پژوهشگر حوزه سینما)، دکتر سید مجید مطهری‌نژاد (استاد دانشگاه امام صادق(ع)، دکتر محمدهادی همایون، (رئیس و عضو هیأت علمی دانشکده فرهنگ و ارتباطات اسلامی) و محمدحسین رجبی دوانی (مورخ و پژوهشگر تاریخ اسلام) برگزار شد که در آن کارشناسان در حضور استاد قدیریان به بحث و بررسی این آثار پرداختند.
به گزارش روابط عمومی حوزه هنری، در ابتدای این نشست تخصصی، دکتر مجید شاه حسینی که اجرای این برنامه را نیز برعهده داشت به تقدیر از استاد قدیریان پرداخت و وی را هنرمندی ارزشمند و متصل به منابع ناب هنری معرفی و با طرح این پرسش از او که «انگیزه شما از برپایی این نمایشگاه چه بوده است؟» آغازگر گفت وگو شد.
از نور خدا فاصله گرفته‌ایم
عبدالحمید قدیریان در پاسخ به این سئوال گفت: بعد از مدت‌ها فعالیت در عرصه نقاشی، تصمیم گرفتم نقاش بودن، به معنای کسی که می‌خواهد منویات خودش را مطرح کند، کنار بگذارم و به نقاشی به عنوان یک مجرای بسیار خوب برای غور کردن در مفاهیم، خصوصا مفاهیم الهی نگریستم. البته به علت سنگین و سخت بودن مفاهیم، نیاز به زمان و سعی بسیار داشت.
وی افزود: این نمایشگاه، ارائه یک سری پژوهش است که بخشی از آن دیداری و بخش دیگر آن مطالعاتی است، من به عنوان سرباز ولایت و کسی که دوست دارد به این انقلاب تا آنجا که ممکن است کمک کند و اگر سنگی بر سر راهش است، بردارد، وارد این فضا شدم و معتقدم که پاشنه آشیل انقلاب، این است که از معارف الهی و قرآنی بهره نگیریم و از خدا و نور خدا فاصله بگیرد.
استاد قدیریان ادامه داد: در حال حاضر انگار تمام مباحث زیبا و الهی که در وقایع جنگ بارها از رزمندگان شنیده‌ایم را فراموش کرده ایم، انگار همنشینی با نور خدا را فراموش کرده ایم. یعنی بین ما و آن نور عظیم و زیبا فاصله افتاده است. البته گهگاه از آن سخن می¬گوییم؛ ولی روح آن نور در بین ما حضور ندارد. به تعبیر دیگر، در جامعه آن نور را احساس نمی‌کنیم؛ در صورتی که در دوران دفاع مقدس کاملا مشهود بود. من به این دلیل، وارد این فضا شدم و تلاش کردم در چند نمایشگاه، در ابتدا مخاطبو را دعوت کنم تا به آسمان نگاه کند و در نمایشگاه دیگری به مخاطبانم بگویم که در آسمان به نورخدا توجه کنند و اکنون در این نمایشگاه تلاش دارم که کاربرد این نور را در تحقق یکی از وعده‌های الهی که همان نابودی اسرائیل است را به تصویر کشیده ارائه نمایم.
این هنرمند تاکید کرد: این نوری که در دوران جنگ از آن استفاده کردیم، در اربعین لذت آن را چشیدیم و همه ما در آن غوطه‌ور شدیم، همان نوری است که می‌توان از آن به عنوان یک سلاح برای محو کردن تاریکی از آن استفاده کرد. علاقه‌مند هستم آثاری که در این نمایشگاه در منظر عموم قرار داده‌ام مورد نقد و بررسی قرارگیرد که بتوانم در نمایشگاه بعدی، قدم‌های محکم ترو دقیق‌تری بردارم.
هنرمندی که در آثارش اهل تحقیق و پژوهش است
در ادامه دکتر محمدحسین رجبی دوانی، (مورخ و پژوهشگر تاریخ اسلام) صحبت‌هایش را این چنین آغاز کرد: بنده به این موضوع اشراف دارم که هنر یکی از ابزارهای بسیار مهم و موثر برای انتقال مفاهیم است، اگر این هنر در مسیر انسانی و معنوی مورد استفاده قرار گیرد، در رشد و تعالی جامعه بسیار موثر است و برعکس اگر در مسیر درست قرار نگیرد، باعث شقاوت می‌شود.
این مورخ و پژوهشگر تاریخ اسلام توضیح داد: هنر نقاشی که استاد قدیریان با استفاده از این هنر، این نمایشگاه تاثیرگذار و ارزشمند را به وجود آورده، یکی از هنرهای بسیار موثر در انتقال مفاهیم انسانی ومعنوی است؛ خصوصا اینکه سبک نقاشی این استاد بزرگوار نقاشی رنگ و روغن است که از جمله سبک‌های با سابقه دیرینه و ملی ما ایرانیان است. استاد قدیریان با این هنر مثل یک سخنران می‌خواهد مفاهیم و ارزش‌های مد نظرش را به مخاطبان خود انتقال دهد و این آثار می‌تواند همان اثر را و چه بسا بیشتر ارائه دهد.
رجبی دوانی گفت: سخنران، مطالب را می‌گوید و مخاطب می‌شنود، اما نقاش آنچه را که می‌داند و فکر می‌کند درست است، به تجسم می‌کشد و بر تابلو نقش می‌زند؛ خصوصا نقاشی مثل استاد قدیریان که اهل پژوهش و تحقیق است. یعنی این هنرمند، مثل یک پژوهشگر و محقق، عمل می‌کند. او حاصل تحقیقاتش را به جای اینکه به صورت کتاب و یا مقاله دربیاورد، در قالب این تابلوهای زیبا و پرمعنا ارائه می‌دهد.
این مورخ و محقق تاریخ اسلام افزود: با بررسی‌هایی که انجام دادم و از آثار دیدن کردم، متوجه شدم که عمده آثار در ارتباط با سید الشهدا (ع) و قیام جاوید آن وجود مقدس است. البته این هنرمند تنها به این اکتفا نکرده است که قیام امام حسین (ع) و شهادت آن حضرت را در تاریخ - به معنای آنچه که در گذشته اتفاق افتاده است- بببیند، بلکه اعتقاد دارد که امام، امام همه زمان‌ها است و باید نگاه به آینده داشت. از قیام امام حسین (ع)، نه موضوع تاریخ که آن آموزه ها، ارزش‌ها و تعالیم که استاد قدیریان در قالب نور دیده است، در آثار ایشان کاملا مشهود است. آن آموزه‌هایی که بر مبنای نورانیت و انفجار نوربوده است.
وی در ادامه گفت: به مردم عزیز، خصوصا جوانان توصیه می‌کنم از این نمایشگاه ارزشمند دیدن کنند. جا دارد در جامعه برای آشنایی با این هنر اصیل ایرانی که درواقع رنگ و لعاب اسلامی هم پیدا کرده است فرهنگ‌سازی شود.
این مورخ و پژوهشگر تاریخ اسلام ادامه داد: با وجود هنرمندان بزرگ و متعهدی همچون استاد قدیریان، شناخت این مفاهیم برای مردم قابل درک و فهم است و حتی می‌توانم بگویم که به جای خواندن چندین کتاب، دیدن این آثار می‌تواند تاثیر خود را بگذارد. امیدواریم به برکت انقلاب اسلامی و رویش‌های انقلاب در عرصه هنر، هنرمندانی همچون استاد قدیریان را هر چه بیشتر داشته باشیم.
وی با بیان اینکه افرادی مانند مرحوم حبیب الله صادقی، هنرمند و نقاش برجسته انقلاب، توانسته‌اند خدمات بسیار زیاد و موثری به دین، انقلاب و هنر داشته باشند گفت: امیدوارم با دیدن این نمایشگاه و آثار استاد قدیریان، جوانانی که استعداد نقاشی در آن‌ها وجود دارد، به نقاشی آن هم به این سبک روی بیاورند و شاهد رویش‌های بیشتری باشیم.
وی همچنین در پاسخ به این سئوال که آیا تابلویی بوده که نظر شما را جلب کرده باشد گفت: همه آثار این نمایشگاه پر معنا و تاثیر گذار هستند. آنچه بیشتر نظر مرا جلب کرد، جایگاهی است که برای وجود مقدس حضرت زهرا (س) که محور خلقت در حقیقت هستند، در نظر گرفته شده است. استاد قدیریان در تعدادی از این آثار به این موضوع پرداخته است؛ در حقیقت ایشان توانسته است هنرمندانه و به شیوه‌ای مناسب به اصل موضوع پی ببرد و این موضوع را در قالب هنر زیبای خویش به نمایش بگذارد.
هنر به عرصه‌ای تبدیل می‌شود که از دانش و علم جلو می‌زند
در ادامه این نشست دکتر محمد هادی همایون به بیان برداشتش از آثار نمایشگاه پرداخت و گفت: صحبت‌هایم کاملا در راستای فرمایشات دکتر دوانی است؛ اما دو نکته برایم حائز اهمیت است و بر آن تاکید می‌کنم.
نکته اول اینکه بزرگترین عنوانی که بر پیشانی انقلاب اسلامی ما نوشته شده، موضوع «تمدن نوین اسلامی» است. ما بی‌شک به سمت تمدن نوین اسلامی حرکت می‌کنیم و به این موضوع اشراف کامل داریم که جایگاه علم یک جایگاه بی‌بدیل بر ساخت همه تمدن‌ها است. وی در تکمیل صحبت‌هایش گفت: وقتی از واژه تمدن نوین اسلامی استفاده می‌کنیم، منظور ما تمدنی است که به سمت استقرارش حرکت می‌کنیم. یکی از پایه‌های مهم این تمدن استراتژی دانش است و دومین پایه که اهمیت زیادی دارد حکومت پشتیبان تمدن است.
وی تاکید کرد: باور بنده این است و البته بزرگواران اهل تمدن هم تایید می‌کنند که آن دانشی که از آن صحبت می‌شود، اگر به شکل سبک زندگی درنیاید واصطلاحا سر سفره مردم نیامده باشد، به هیچ وجه توان تمدن‌سازی ندارد. دانشی که در کتاب‌ها تولید می‌شود ممکن است خیلی انقلاب علمی ایجاد کرده باشد، اما زمانی در صحنه تمدن‌سازی وارد می‌شود که در زندگی مردم آمده باشد و مردم بتوانند با آن کار کنند.
دکتر همایون با اشاره به این موضوع که تصویری‌سازی یک بخش مهم از مناسک‌سازی است که سینما و نقاشی هم در آنجا قرار می‌گیرد گفت: زمانی که تصویرسازی می‌کنیم، در واقع به مدد تصویر و هنر، آن دانش را تولید کرده و در عرصه فرهنگی به طور کلی در زندگی مردم می‌آوریم، البته ممکن است همه این علوم، دانش‌ها و گزاره‌ها و همچنین باورها در کتاب‌ها باشد و کسی با آن کاری نداشته باشد اما به هر حال باید با زندگی مردم عجین شود. اینجاست که اهمیت و نقش هنر به جد قابل توجه است.
وی در ادامه گفت: نکته دوم که شخصا روی آن تاکید دارم این است که در بعضی از مواقع، عرصه هنر به عرصه‌ای تبدیل می‌شود که فی النفسه خودش از دانش و علم جلو می‌زند و این اصلی‌ترین مسئله است. به تعریف آسان‌تر، ممکن است دانشی تولید و انباشت شده باشد و حالا می‌خواهیم به واسطه هنر این گنجینه‌ها را باز و وارد زندگی مردم و در نهایت آن را تبدیل به یک سبک کنیم.
دکتر همایون در تکمیل صحبت‌هایش گفت: یک زمانی هست که با دیدن یک اثر نقاشی و یا با دیدن یک فیلم سینمایی، مضمون و مفهومی که در آن وجود دارد را متوجه نمی‌شویم و یا درک نمی‌کنیم؛ آنجاست که می‌گوییم ما این موضوع را در داشته‌های علمی نداشته ایم. وقتی در محفلی سخنرانی می‌کنیم یک شکل حرف می‌زنیم اما وقتی قلم به دست می‌گیریم و مقید می‌شویم که مستند بنویسیم، سخن گفتن‌مان یک شکل دیگر می‌شود، یعنی آدم دقیق‌تر می‌شود، ارجاعاتش بیشتر می‌شود، جمله‌پردازی‌هایش با دقت‌تر می‌شود، متوجه هر کلمه خودش است و… حالا شما تصور کنید کسی می‌خواهد تصویر ارائه کند، در این شرایط دقت و اهمیت آن را باید چند برابر کرد.
وی در ادامه با ارائه مثالی توضیح داد: فرض کنید در مورد داستان یکی از انبیاء الهی و یا داستان‌های تاریخی سخنرانی کنیم، نحوه صحبت متفاوت است، حالا اگر آن سخنان را بنویسیم، دقت ما بیشتر می‌شود و این دقت با کلی یافته‌های جدید همراه می‌شود، حال اگر کسی بخواهد آن دقت را در تصویر بکشد، در علم و دانش غوغا می‌کند، به بیان دیگر، آن هنرمندی که مقید است با زبان تصویر حرف بزند، با دقت بیشتری کار می‌کند و از هیچ جزئیاتی چشم‌پوشی نمی‌کند و این یک دستاورد خیلی مهم برای علم است. آنجاست که هنرمند ما واقعا عالم می‌شود. نمایشگاهی که بنده دیدم از این جنس است.
این استاد دانشگاه به نقش نور و نسبتش با حضور مقدس حضرت صدیقه کبری (س) در آیه نور اشاره کرد و گفت: در آثاری که در این نمایشگاه وجود دارد، این موضوع موج می‌زند و غوغا می‌کند. در این آثار به نظر می‌رسد همه این موارد با هم رشته می‌شوند و به هم پیوند دارند و در نهایت به یک حقیقت می‌رسند.
استاد قدیریان در آثارش هم دنیا را دیده هم آسمان را و هم نور را
سید مجید مطهری نژاد، آخرین سخنران این نشست از برداشت و تجربه خود از دیدن این نمایشگاه سخن گفت: در طی سال ها، سعی کرده‌ام کارهای استاد قدیریان و همچنین آثار خوب برخی از هنرمندان دیگرمان را که در حوزه‌های مختلف دینی، مذهبی و انقلابی فعالیت می‌کنند دنبال کنم. جنس کار استاد قدیریان که به آن ورود پیدا کرده‌ام، نیاز به گفت وگوی بیشتر و همچنین نگاهی عمیق‌تر به زوایا و جهات مختلف دارد.
دکتر مطهری نژاد ادامه داد: به عقیده من، در مورد بحث‌های هنری و اینکه این آثار چه سبکی را دنبال می‌کند می‌توان گفت که ما شاهد سبک نوینی هستیم؛ به لحاظ اینکه هم واقع گرایی عمیقی در آثار وجود دارد، هم معنا گرایی و هم آینده گرایی. که این خود مستلزم نگاه ابعادی است و اینکه سبک‌های مختلف در هم تنیده شده یک مسیر جدیدی را باز کرده است. البته این موضوع که نیازمند واکاوی و گفت و گوی بیشتری است را بر عهده استاد قدیریان و دیگر هنرمندان می‌گذاریم.
این سخنران در بخش دیگری از این نشست گفت: ممکن است وقتی آثار استاد قدیریان را در این نمایشگاه ببینیم، متوجه این موضوع بشویم که در این آثار، موضوعات مختلفی وجود دارد؛ یک نگاه این است که هنرمند به لحاظ موضوعات متفاوتی که بوده، وارد شده و برای هر کدام از آن‌ها سعی کرده اثری ارائه دهد. استاد قدیریان یک نگاه پیوستاری به تمام تاریخ و جریان حق بر عالم را دنبال می‌کند. دراین نگاه پیوستاری شما منشاء و مبدا این نور و این فضای آسمانی را که با آن مواجه هستید می‌بینید که به شکل یک فرآیند، جریان‌های مختلف تاریخی را پوشش داده و این هنرمند برجسته به آن ورود کرده است. او موضوعات و پدیده‌های مختلف را باز می‌کند و ما این موضوع را در این آثار می‌بینیم.
دکتر مطهری نژاد افزود: برخی از این آثار، مربوط به دوران رسولان علیهم‌السلام و برخی دیگر از این آثار مربوط به امام حسین (ع) هستند. ماجرای امام حسین (ع) گویا آن چشمه جوشان فرآیند تمدن اسلامی به سمت آینده است. یعنی امام حسین (ع) را آن محوری قرار داده که همواره در همه نمایشگاه‌ها وحتی در عناوین نمایشگاه وجود دارد و به دنبال آن وارد آینده می‌شود و امروز را می‌بیند.
وی افزود: در این آثار، استاد قدیریان، انقلاب را می‌بیند و این نظام انقلاب را با یک رویکرد تمدنی به سمت آینده انقلاب و به سمت مهدویت و مسیر ظهور می‌برد. عناصر مختلف و مواجهه‌های متفاوتی که بین جبهه حق و باطل شکل می‌گیرد، همه موضوعات را واقعا در یک نگاه کاملا پیوستاری و ابعادی در این آثار می‌بینیم که این دیده شدن، موضوع بسیار مهمی است. به تعریف دیگر، استاد قدیریان هم دنیا را دیده، هم آسمان را و هم نور را دیده است که یک نگاه بسیار متفاوت است. یعنی گویا وقتی این آثار را می‌بینید، یک دوره تاریخ تمدن حق مدار را دنبال می‌کنید و با آن ارتباط برقرار می‌کنید.
مجید مطهری نژاد اظهار داشت: جنس کار آقای قدیریان تاریخ مقدس است. یعنی در تاریخ نمی‌ماند، در واقع، مهمترین وجه نگاه این هنرمند این است که تاریخ گویا یک موتور و یک منبعی می‌شود که برای آینده بایستی جوششی شکل بگیرد و لحظه به لحظه از فضای تاریخی در حال حرکت به سمت آینده باشد.
وی در پایان سخنانش توضیح داد: تابلوی منظومه را دیدم و برداشتم از این تابلو را به این شکل می‌گویم که تاریخ عرفی لزوما تاریخ غیر دینی نیست. به بیان دیگر خوانش دینی ما ممکن است در یک لایه عرفی قرار گرفته باشد. شما ماجرای بردن سرهای شهدای کربلا بر نیزها را می‌دانید، این یک تاریخ عرفی است که غالبا ما آن لایه قساوتش را می‌بینیم و اسمی که روی این تابلو گذاشته شده است، تحت عنوان منظومه، این جریان نور و حضور همه انوار خوبان در آن صحنه را به نمایش می‌گذارد. صحبت من این است تاریخ مقدس حتی از بسیاری از خوانش‌های تاریخی دینی ما فراتر است و استاد قدیریان آن لایه را مورد توجه قرار داده است.
انتهای پیام/
نظر شما